Κοριολανός, Γναίος Μάρκιος

(Gnaeus Marcius Coriolanus, 5oς αι. π.Χ.). Ρωμαίος πολιτικός και στρατηγός. Θρυλική φυσιογνωμία, υπήρξε –κατά την παράδοση– το μοναδικό παράδειγμα προδότη της πατρίδας, που αναφέρει η ρωμαϊκή ιστορία. Αφού κυρίευσε, το 493, την πόλη των Ουόλσκων, Κοριόλους (από την οποία πήρε και την προσωνυμία του), έγινε αρχηγός των ακραίων αριστοκρατικών. Με την ιδιότητα αυτή υποκίνησε πολλές αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις και ενέργειες. Για παράδειγμα, αντιτάχθηκε στη διανομή σικελικού σιταριού στον λαό κατά τη διάρκεια ενός λιμού και έφτασε να προτείνει στη Σύγκλητο την κατάργηση του θεσμού των δημάρχων. Εξαιτίας της πολιτικής του έγινε μισητός στον λαό και καταδικάστηκε σε εξορία. Κατέφυγε τότε στον βασιλιά των Ουόλσκων, Αττίλιο Τούλλιο, και, θέλοντας να εκδικηθεί τους συμπολίτες του, τον έπεισε να κηρύξει πόλεμο κατά της Ρώμης. Επικεφαλής του στρατού των Ουόλσκων, ο Κ. έφτασε μέχρι τα περίχωρα της πόλης. Όμως, εγκατέλειψε την προσπάθεια όταν η μητέρα του, Βετουρία, που πήγε να τον συναντήσει μαζί με τη σύζυγό του, Βολούμνια, και άλλες Ρωμαίες δέσποινες, δεν τον άφησε να την αγκαλιάσει, ζητώντας πρώτα να μάθει, όπως αναφέρει η παράδοση, «αν αγκάλιαζε έναν εχθρό ή τον γιο της». Ο Κ. ξαναγύρισε τότε στους Ουόλσκους και αυτοκτόνησε (ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, καταδικάστηκε σε θάνατο). Τον βίο του Κ. έγραψε ο Πλούταρχος, ενώ η μορφή του έχει εμπνεύσει τον Σαίξπηρ (η τελευταία τραγωδία του ονομάζεται Coriolanus) και τον Μπετόβεν.